Ile pracodawcę może kosztować mobbing? Jakie są kwoty odszkodowań i zadośćuczynień zasądzane w Polsce dla ofiar mobbingu? Czyli o tym dlaczego warto przeciwdziałać mobbingowi.
W Internecie można znaleźć setki artykułów dotyczących mobbingu. Opisują one przesłanki mobbingu, przykłady bezprawnych zachowań, których wystąpienie może sygnalizować mobbing, cytują orzeczenia, wskazują podstawy prawne. Można jednak odnieść wrażenie, że artykuły traktujące o mobbingu pomijają praktyczne informacje dotyczące tego ile sądy w Polsce zasądzają pracownikowi w razie wygrania sprawy o zapłatę na skutek doznanego mobbingu. Informacje takie mogą okazać się nie tylko potrzebne pracownikowi, ale przede wszystkim pracodawcy. Dzięki takim informacjom może on oszacować ryzyko wynikające z braku podjęcia stosownych działań mających na celu przeciwdziałanie mobbingowi.
Co składa się na koszty pracodawcy?
Zgodnie z przepisem 94[3] Kodeksu pracy pracownik jako ofiara mobbingu może domagać się od pracodawcy dwóch rodzajów niezależnych od siebie świadczeń pieniężnych tj.: zadośćuczynienia za krzywdę albo odszkodowania. Odszkodowania pracownik może się domagać jeżeli doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę i jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę wskazał stosowanie wobec niego mobbingu. Zadośćuczynienia może natomiast domagać się pracownik u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia.
Odszkodowanie dochodzone na podstawie art. 94[3] Kodeksu pracy przysługuje nawet wtedy, gdy pracownik nie poniósł szkody majątkowej, z tym zastrzeżeniem, że w takich okolicznościach może on liczyć raczej na najniższe odszkodowanie, nie niższe jednak niż minimalne wynagrodzenie. Natomiast wyższego odszkodowania pracownik może dochodzić, gdy udowodni, że wskutek rozwiązania stosunku pracy poniósł większą szkodę majątkową. Jaką? Co wpływa na podwyższenie kwoty odszkodowania? Na pewno koszty leczenia – psychoterapia, koszty lekarstw, zmniejszone dochody na skutek przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Odszkodowanie i zadośćuczynienie, czy to wszystko? Nie
Dodatkowo pracownik – ofiara mobbingu może rozwiązać stosunek pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub w trybie bez wypowiedzenia z winy pracodawcy na mocy art. 55 § 1[1] Kodeksu pracy tj. z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę jego podstawowego obowiązku jakim jest przeciwdziałanie mobbingowi. Przysługuje mu wówczas od pracodawcy odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia jak za okres wypowiedzenia.
Dodatkowy kruczek – kumulacja roszczeń
Możliwa jest kumulacja roszczeń – łączne dochodzenie roszczeń z art. 94[3] Kodeksu pracy (odszkodowania lub zadośćuczynienia) oraz z art. 55 § 1[1] Kodeksu pracy.
Tyle przepisy. Co wskazuje praktyka?
Ukryte koszty pracodawcy generowane na skutek mobbingu
Dodatkowymi nieoczywistymi kosztami mobbingu są:
- absencja chorobowa,
- fluktuacja kadr,
- konieczność szkolenia nowego personelu,
- koszty rekrutacji,
- brak dynamicznego rozwoju,
- zmniejszenie efektywności pracy przez osobę mobbingowaną,
- popełnienie błędów przez osobę mobbingowaną,
- odszkodowania wypłacane ofiarom (coraz częściej dostrzegane przez ubezpieczycieli).
Co więcej – utrata renomy pracodawcy na rynku. Możliwa jest zmiana postrzegania marki pracodawcy przez wykwalifikowanych specjalistów, którzy potencjalnie mogliby rekrutować do tego zakładu pracy w przyszłości.
Kwoty zasądzane przez sądy
Ile przeciętnie zasądzają sądy w Polsce tytułem odszkodowania lub zadośćuczynienia za mobbing? W przeciętnie od 15 do 20 tys. zł, niemniej jednak w najnowszym orzecznictwie spotykane są kwoty kilkukrotnie większe.
Są jednak wyjątki
Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w 2013 r. sądził na rzecz bliskich ofiary mobbingu 360 tys. zadośćuczynienia. Mobbing w tej sprawie był na tyle drastyczny, że w styczniu 2010 r. jego ofiara popełniła samobójstwo. Była nauczycielką mobbingowaną przez dyrektorkę szkoły. W 2013 r. sąd prawomocnie skazał tę dyrektorkę na dwa lata więzienia w zawieszeniu na pięć lat. Przez 13 lat kobieta zajmująca to stanowisko znęcała się psychicznie nad dziewięciorgiem nauczycieli, w tym nad ofiarą, która targnęła się na swoje życie. Zadośćuczynienie musi wypłacić gmina.
Natomiast w Rybniku szpital został zobowiązany prawomocnym wyrokiem do zapłaty kwoty 30 tys. zł za stosowanie mobbingu w stosunku do lekarza.
W 2013 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieście zasądził 38 tys. zł od pewnej instytucji kultury tytułem zadośćuczynienia za mobbing stosowany względem jednego z pracowników. Wyrok został utrzymany w mocy przez Sąd II instancji.
Wspomniane powyżej sprawy były jednak dość nagłaśniane w mediach, ale i drastyczne jeśli chodzi o ich przebieg.
Przytoczone orzecznictwo wskazuje, że warto zadbać o to aby pracodawca wolny był od zjawiska mobbingu.