Ostatnio opublikowałam serię artykułów, które wiernie opisują założenia najnowszego projektu ustawy o sygnalistach:
1) z artykułu dostępnego tutaj dowiesz się jaki cel ma tzw. ustawa o sygnalistach, jakich podmiotów publicznych i prywatnych dotyczy oraz do kiedy podmiot te będą musiały wdrożyć obowiązki nałożone omawianą ustawą;
2) w tym artykule opisałam co reguluje ustawa o sygnalistach (możliwość zgłoszenia naruszenia określonego prawa gdy zgłaszający ma uzasadnione podstawy twierdzić, że informacja jest prawdziwa), jakie osoby fizyczne podlegają ochronie i w jakich sytuacjach;
3) w artykule dostępnym tutaj opisałam procedurę zgłoszeń wewnętrznych, jej obowiązkową i fakultatywną treść, sposób wprowadzenia i termin wejścia w życie.
Poniżej opisane są zasady ochrony sygnalisty, na podstawie projektu ustawy, który na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się 4 sierpnia 2022 r.
Zakaz działań odwetowych lub groźby ich zastosowania wobec sygnalisty
Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań. Na tym ma polegać jego ochrona.
Działania odwetowe to bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie w kontekście związanym z pracą, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym i które narusza lub może naruszyć prawa zgłaszającego lub wyrządza lub może wyrządzić nieuzasadnioną szkodę sygnaliście, w tym wszczynanie uciążliwych postępowań przeciwko niemu.
Działania odwetowe wobec kandydata do pracy lub pracownika
Wobec zgłaszającego, który jest pracownikiem, byłym pracownikiem lub kandydatem do pracy nie mogą być podejmowanie działania odwetowe polegające w szczególności na:
1) odmowie nawiązania stosunku pracy;
2) wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy;
3) niezawarciu umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, niezawarciu kolejnej umowy o pracę na czas określony lub niezawarciu umowy o pracę na czas nieokreślony, po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony – w przypadku gdy pracownik miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa;
4) obniżeniu wysokości wynagrodzenia za pracę;
5) wstrzymaniu awansu albo pominięciu przy awansowaniu;
6) pominięciu przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą lub obniżeniu wysokości tych świadczeń;
7) przeniesieniu pracownika na niższe stanowisko pracy;
8) zawieszeniu w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych;
9) przekazaniu innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków pracownika;
10) niekorzystnej zmianie miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy;
11) negatywnej ocenie wyników pracy lub negatywnej opinii o pracy;
12) nałożeniu lub zastosowaniu środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze;
13) przymusie, zastraszaniu lub wykluczeniu;
14) mobbingu;
15) dyskryminacji;
16) niekorzystnym lub niesprawiedliwym traktowaniu;
17) wstrzymaniu udziału lub pominięciu przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe;
18) nieuzasadnionym skierowaniu na badania lekarskie, w tym badania psychiatryczne, o ile przepisy odrębne przewidują możliwość skierowania pracownika na takie badanie;
19) działaniu zmierzającym do utrudnienia znalezienia w przyszłości pracy w danym sektorze lub branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego;
20) spowodowaniu straty finansowej, w tym gospodarczej lub utraty dochodu;
21) wyrządzeniu innej szkody niematerialnej, w tym naruszenia dóbr osobistych, w szczególności dobrego imienia zgłaszającego.
Za działania odwetowe z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego uważa się także groźbę lub próbę zastosowania środka określonego powyżej.
Działania odwetowe wobec osób świadczących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy
Jeśli charakter pracy lub wykonywanej usługi lub pełnionej funkcji lub służby nie wyklucza zastosowania wobec zgłaszającego takiego działania to odpowiednie zastosowanie mają zasady ochrony jak dla pracownika (powyżej).
Dokonane zgłoszenie nie może stanowić podstawy działań odwetowych ani próby lub groźby zastosowania działań odwetowych, obejmujących w szczególności:
1) wypowiedzenie, odstąpienie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia umowy, której stroną jest zgłaszający, w szczególności dotyczącej sprzedaży lub dostawy towarów lub świadczenia usług;
2) nałożenie obowiązku bądź odmowę przyznania, ograniczenie lub odebranie uprawnienia, w szczególności koncesji, zezwolenia lub ulgi.
Jeśli podjęte zostaną działania odwetowe to….
sygnalista zyska prawo do odszkodowania w pełnej wysokości.
Odpowiedzialność sygnalisty
Dokonanie zgłoszenia nie może stanowić podstawy odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub odpowiedzialności za szkodę, z tytułu naruszenia praw innych osób (np. wskazanych w zgłoszeniu) lub obowiązków określonych w przepisach prawa, w szczególności w przedmiocie zniesławienia, naruszenia dóbr osobistych, praw autorskich, przepisów o ochronie danych osobowych oraz obowiązku zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa, jeżeli sygnalista miał uzasadnione podstawy by sądzić, że zgłoszenie jest niezbędne do ujawnienia naruszenia prawa zgodnie z ustawą.
Gdy sygnalista świadomie poda nieprawdziwe informacje
Osoba, która poniosła szkodę z powodu świadomego zgłoszenia nieprawdziwych informacji przez zgłaszającego, ma prawo do odszkodowania od sygnalisty, który dokonał świadomego zgłoszenia, w wysokości co najmniej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, obowiązującego w dniu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.
Zakaz zrzeczenia się
Nie można zrzec się praw ochronnych ani przyjąć na siebie odpowiedzialności za szkodę powstałą z powodu dokonania zgłoszenia. Nie dotyczy to przyjęcia odpowiedzialności za szkodę powstałą z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji.