Warto pogrupować zasady rządzące się w zakresie rozwiązania umowy o pracę w trakcie ciąży.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę w trakcie ciąży nie jest dopuszczalne, ale jest skuteczne
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę ciężarnej pracownicy jest wadliwe, ale skuteczne. Tak, dobrze czytasz – skuteczne. Dopóki sąd pracy nie stwierdzi bezskuteczności tej czynności pracodawcy dopóty stosunek pracy nie będzie reaktywowany. Trudno w to uwierzyć, ale tak jest. Jaki płynie stąd wniosek? Jeśli pracodawca wypowiedział umowę o pracę w trakcie ciąży to pracownica powinna wnieść pozew do sądu pracy w terminie 21 dni od daty wręczenia jej wypowiedzenia. Jeśli pracodawca rozwiązał umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym to termin ten również wynosi 21 dni.
Takie stanowisko wielokrotnie przedstawiał Sąd Najwyższy. M.in. w wyroku z 10 sierpnia 2010 r. I PK 17/10, LEX nr 630182 SN orzekł, że „wyrażony w art. 177 § 1 k.p. zakaz wypowiedzenia (i rozwiązania) przez pracodawcę umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego nie oznacza, że wypowiedzenie nie wywołuje skutku prawnego w postaci rozwiązania umowy o pracę. Jest to wypowiedzenie niezgodne z prawem, a skutki tego określone są w art. 45 § 1 k.p.”
Dobrze wyjaśnił to również Sąd Okręgowy we Wrocławiu w wyroku z 20 czerwca 2013 r., sygn. akt VII Pa 151/13, LEX nr 1715005 stwierdzając, iż „każda jednostronna deklaracja pracodawcy o ustaniu stosunku pracy, nawet dokonana z naruszeniem prawa, prowadzi do ustania stosunku pracy w terminie wskazanym przez pracodawcę, bo wszelkie jego czynności, nawet bezprawne, zmierzające do rozwiązania stosunku pracy są skuteczne i mogą być podważone wyłącznie w drodze odpowiedniego powództwa”.
Czyli należy odwołać się do sądu pracy, a sąd ten w takim przypadku co do zasady powinien orzec o przywróceniu do pracy, ewentualnie o odszkodowaniu, w zależności od treści żądania.
W trakcie biegnącego okresu wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę pracownica zaszła w ciążę
Należy natychmiast powiadomić o tym fakcie pracodawcę, który powinien cofnąć złożone oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę. Jeśli pracodawca nie cofnie swojego oświadczenia w przedmiocie wypowiedzenia umowy o pracę to wówczas, należy złożyć pozew w sądzie pracy.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2007 r. sygn. akt II PK 24/07, LEX nr 375649 „nawet skuteczne wypowiedzenie umowy pracownicy, która nie jest w ciąży, nie może spowodować rozwiązania umowy o pracę, jeżeli pracownica zajdzie w ciążę w okresie wypowiedzenia.”
W trakcie biegnącego okresu wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownicę pracownica zaszła w ciążę
W tym przypadku stosunek pracy rozwiąże się. Brak jest bowiem podstawy do uznania, iż pracownica, składając wypowiedzenie działała pod wpływem błędu, w nieświadomości stanu ciąży, co wyklucza świadomą i dobrowolną rezygnację z uprawnień. Nie ma podstawy domagania się przez pracownicę, która w dacie składania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę nie była w ciąży, a zaszła w ciążę po tej dacie, ustalenia, że umowa o pracę trwa nadal (tak również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2007 r. sygn. akt II PK 24/07, LEX nr 375649). W Komentarzu do Kodeksu pracy (pod red. J. Jończyka, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1979, s. 628) wyrażono pogląd, że w wypadku, gdy kobieta zaszła w ciążę dopiero po złożeniu wypowiedzenia umowy o pracę, może być ono cofnięte jedynie za zgodą zakładu pracy. Zasady współżycia społecznego mogą przemawiać za obowiązkiem zakładu pracy wyrażenia zgody na cofnięcie wypowiedzenia zwłaszcza, gdy nie stoi temu na przeszkodzie interes zakładu pracy. Podgląd ten jest aprobowany przez orzecznictwo.
Porozumienie rozwiązujące umowę o pracę – z inicjatywą porozumienia wyszła pracownica, która jeszcze nie była w ciąży
Nie jest niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron zawartym przez pracownicę, która nie była w ciąży, a zaszła w ciążę przed określonym w porozumieniu terminem rozwiązania umowy.
Porozumienie rozwiązujące umowę o pracę – z inicjatywą porozumienia wyszła pracownica, która była już w ciąży
Taka pracownica nie może skutecznie wycofać się ze złożonej pracodawcy oferty rozwiązania umowy o pracę (chyba że pracodawca wyrazi na to zgodę). Wiedziała o swojej ciąży składając pracodawcy ofertę rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron.
Porozumienie rozwiązujące umowę o pracę – z inicjatywą porozumienia wyszedł pracodawca, a pracownica zgodziła się nie wiedząc że jest w ciąży
Pracownica działała pod wpływem błędu, nie wiedząc że jest w ciąży. Może się uchylić od złożonego oświadczenia woli.